İşverenle gerçekleştirilecek yeni iş sözleşmesi ile emekliliğin ardından çalışma süreci için de kıdem tazminatı hakkı doğabilir. İşe iade davasını kazananlara da boşa geçen zaman için kıdem ve ihbar tazminatı yatırılır. Emeklilik öncesi süeç ve sonrası çalışılan süre bir araya getirilir.
Mesela,18 yıldır çalıştığı şirkette emekli olup 4 yıl daha çalıştıktan sonra işten ayrılan çalışan 22 yıllık tazminatı almaya hak sahibi olur. Yargıtay'ın görüşü de çalışanların tüm çalışma hayatına ait kıdem tazminatı uygulanması düşüncesinde.
Özel sektörde çalışanlar sadece en son çalıştığı işyerinde geçen zamanları, memur da kamuda çalıştığı süre zarfında tazminat almaya hak kazanır. Geçerli bir neden bulunmadan iş sözleşmesini iptal edilen çalışanın işe iade davasını kazanması halinde boşta geçen zamanlar için de kıdem, ihbar tazminatı yatırılır. Yargıtay'ın genel görüşü emeklilik ikramiyesini aldıktan sonra çalışmaya hayatına devam eden kişinin kıdem hakkı sıfırlanıyor.
Fakat işverenle gerçekleştirilecek yeni iş sözleşmesi ile emekliliğin ardından çalışma süreci için de kıdem tazminatı doğabilir. Örneğin 20 yıl aynı işyerinde çalışıp kıdem tazminatını alarak emekli olup çalışmaya sürdürerek 2 yıl daha çalıştıysa ikinci kez kıdem tazminatı hak ettiğinde yalnızca 2 yıllık tazminat hakkı doğar.
Çalışan emeklilerin kıdem tazminatına yönelik merak edilenler şu şekilde:
Soru: 25 Eylül 2023 itibariyle ilk emekli aylığımı aldım, kıdem tazminatı hakkım saklı kalmak kaydıyla çalışmaya devam ediyorum. Bu süreçte kıdeme ilişkin herhangi bir sözleşme imzalamadım. İşten ayrılırken kıdem ödememde emekli olduğum tarihteki brüt maaşım mı dikkate alınacak?
Bazı işyerleri Hazine destekli EYT kredisinden faydalanılarak çalışmaya devam edenlere kıdem tazminat ödemesi yapıyor, bazıları da işten ayrılma durumunda veriyor. İkramiye ödemesinde çalışanın işten ayrılırken en son brüt ücreti kabul ediliyor. İş yerinde geçirilen her bir yıl için bir aylık (30 gün) brüt ücreti tutarında ödeme sağlanıyor.
Kıdem tazminatını almadan çalışmaya devam edenler için ise ister işveren işe son versin ister kendiniz istifa edin emeklilikten önce ve sonraki toplam çalışma süresi birleştiriliyor. Son aldığınız brüt ücret dikkate alınarak ödeme yapılıyor. 25 Eylül tarihinde emekli olduğunda 26 bin lira olan brüt ücretiniz 2028'de 50 bin liraya çıktıysa bu tutar esas alınır.
İşten ayrıldığınızda 20 yıllık çalışma süreniz dolduysa 1 milyon liraya yakın kıdem tazminatına hak kazanırsınız. Fiilen emekliye ayrılmak istenildiğinde emekli aylığı bağlatmadan önceki ve sonraki döneme ilişkin kıdem tazminatı topluca yatırılır.
Soru: Kıdem tazminatımı sıfırlamadan emekli aylığı almaya başladığımda biriken izinlerim yanar mı, sosyal haklarım değişik mi?
İş Kanunu'na göre emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenlerin mevcut çalışanlardan bir farkı bulunmuyor. Emekli çalışan da kıdem, ihbar, yılık izin gibi haklara sahip oluyor. Biriken izinleriniz yanmıyor.
İşveren tarafından çıkarılan ya da haklı bir nedenle istifa eden kıdemini alabilir. Emekli aylığı bağlatıp sosyal güvenlik destek primi yatırılanların kıdem tazminatı gibi, ihbar tazminatı, yıllık izin gibi tüm hakları da aynen korunuyor.
Soru: Emeklilik nedeniyle aynı işyerinde giriş çıkış yapıldığında ilk döneme ilişkin kazanımlarda kayıp olur mu? Kıdemde zaman aşımı süresi ne kadar?
İşe giriş çıkışta ilk dönem tasfiye olmaz. Bu konudaki beş yıllık zaman aşımı süresi de çalışanın emeklilik nedeniyle sigorta çıkışının yapıldığı tarihten itibaren değil, işten tamamen ayrıldığı tarihten itibaren başlıyor.
Soru: Mevcut işyerimde 40 gün izin hakkım var. Emekli olup çalışınca izin hakkı da sıfırlanıyor mu?
Kıdemini alıp devam edenlerin izinleri yeni işe girmiş gibi değerlendiriliyor. İzin hakkı kazanmak için bir yıl çalışmak gerekiyor. İlk defa işyerinde çalışmaya başlayanlardaki gibi 14 gün uygulanacak.
Yeni işteki çalışma süreleri 5 yılı dolduktan sonra izin süresi 20 güne çıkacak. Ancak emeklilik öncesi döneme ait izin paralarını almamış EYT'liler aynı işyerinde ilk defa çalışmaya başladıkları tarihe göre hak kazandıkları sürede izin hakkından yararlanmaya devam edecek.
Bu konuda yüksek yargı kararı bulunuyor. Emekli aylığı bağlanırken kıdem tazminatını sıfırlamayan, izin paralarını almayan yılda 26 gün izin kullanmaya devam eder.
Soru: Geçen yıl nisan ayında emekli oldum ve aynı işyerinde çalışıyorum. Nisan 2024'te istifa edersem izin parası alabilir miyim?
Kullanılmayan yıllık izinlerin ücreti, iş akdi sona erince yatırılıyor. Emekli olup işten ayrılan EYT'liler kullanmadıkları izin sürelerine ait ücretleri alabilir.
Emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık izin ücretinin ödenip ödenmemesi işverenin inisiyatifinde bulunuyor.
Soru: Mevcut işyerinde sigortasız çalıştığım süreyi kıdeme saydırabilir miyim?
Sigortasız çalışılan sürenin belgeleriyle ispatlaması gerekiyor. Bunun için sosyal güvenlik il müdürlüğü ya da merkezlerine dilekçeyle başvurarak hizmet tespiti yaptırılması gerekiyor.
Kanıtlama imkânı olmayanların da 5 yıl içinde iş mahkemesine başvurarak hizmet tespit davası açması imkânı bulunuyor. Davayı kazananlar geriye dönük sigortalılıklarının yanı sıra kıdeme de hak kazanabiliyor.
Soru: Fiili hizmet süresinin kıdem tazminatına etkisi var mı?
Kıdem tazminatı işçiye yıpranma payı, işyerine sağladığı katkı gibi çeşitli sebeplerle ödeniyor. Kıdem tazminatı işçinin çalışma süresi ve aldığı ücretle bağlantılı olarak hesaplanıyor.
Alo 170 SGK hattını arayarak Fiili Hizmet Yıpranma Payı sürelerinizin HİTAP sistemine aktarılması başvurusunda bulunabilirsiniz.
Soru: Emeklilik ikramiyesini alarak aynı işyerinde çalışmaya devam eden sonraki yıllar için de kıdem tazminatı alabilir mi?
Yargıtay'ın konu da yerleşmiş olan görüşü emeklilikle birlikte ikramiye ödenmesi durumunda kıdem hakkı sıfırlanıyor ve yeni bir çalışma dönemi başlıyor. Emeklilik akabinde yeniden işe giriş yapılırken ücret, yıllık izin, yan haklar, kıdem tazminatı işverenle karşılıklı mutabakatla belirleyebilirsiniz.
Mesela daha yüksek veya ücret, yıllık brüt maaş üzerinden kıdem tazminatı, yıllık izin süresi önceki dönemden daha uzun veya kısa gibi şartlarla yeniden bir sözleşmesi akdedilmesi gerekiyor. Yeni döneme ilişkin kıdem tazminatı emekli olduktan sonraki zaman üzerinden hesaplanır.
Mesela, 15 yıl çalışılan işyerinde emeklilik nedeniyle çıkış yapılıp kendisine tazminat ödenen ve diğer hak edişleri verilen çalışan işe başladıktan sonra 5 yıl daha çalıştı. Bu 5 yılsonunda kıdem tazminatı hak edecek şekilde ayrılırken kendisine verilecek kıdem ödemesi ikinci çalışma dönemine denk gelen yıllar dikkate alınarak değerlendiriliyor.
