Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, emekli maaşlarında düşük ücret alanları yakından inceleyeceklerin söyledi. Peki bu aşamada emeklilere kademeli bir artış olacak mı?
Konuyla ilgili tüm merak edilenleri Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram, Milliyet'e yaptığı açıklamalarda şunları kaydetti:
“Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Memur ve memur emeklisine yüzde 50 civarında artış yapılacağını öngörüyoruz” dedi. Burada hesaplama şu şekilde: Son 6 ayın enflasyon farkına toplu sözleşme farkı ve refah payı eklenecek. Son 5 ayın enflasyon farkı yüzde 33.65 seviyesinde. Yüzde 3.30 seviyesinde aralık ayı enflasyon beklentisi var. Bununla birlikte son 6 ayın enflasyon farkı yüzde 38’ler civarında olacak.
Buna haziran ayında yapılan toplu sözleşme zammı (yüzde 6), Ocak 2024’teki toplu sözleşme farkı (yüzde 15) kadar yani 9 puan kadar bir toplu sözleşme zammı yapılacak. Yüzde 38’lik enflasyon farkına yüzde 9 eklersek yüzde 47 civarında olur. Bu da refah payı ile birlikte yüzde 50’ye yakın bir artış demektir.
En düşük memur emeklisi 9 bin 876 TL alıyor, 14 bin 800 TL civarına yükselecektir. En düşük memur maaşı 22 bin TL seviyesinden 33 bin TL seviyesine çıkacaktır. Memurlara geçtiğimiz ara dönemde seyyanen zam ile ciddi bir artış yapılmış oldu.
EMEKLİ MAAŞLARINA KADEMELİ ARTIŞ OLUR MU?
Emekli maaşlarına yapısal bir düzenleme gerekiyor. Burada enflasyonist baskılardan en fazla etkilenen emekli kesim. 7500 TL olan en düşük emekli maaşının en az yüzde 50 artış yapılarak 12 bin 500 TL seviyesine çıkmasını bekliyoruz. Bundan sonra yapılacak zamdan yeterince yararlanılabilmesi için kök maaşların da en düşük emekli maaşına eşitlenmesini bekliyoruz.
EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI NE KADAR OLACAK?
En düşük emekli maaşlarının 12 bin 500 TL seviyesine çıkmasını bekliyoruz. Ancak kademeli artışın bu dönemde yapılacağını düşünmüyorum. Sıkı bir para ve maliye politikası uygulanıyor. Kemer sıkma politikası var. Burada kademeli bir artışı çok mümkün görmüyorum. Enflasyon farkı ne ise o kadarlık artış yapılacaktır.
SSK VE BAĞKUR EMEKLİLERİNE ZAM ORANI NE OLACAK?
Son dönemde SSK ve Bağkur emeklisinin hak ettiği maaş enflasyon farkı kadar olsa dahi devletimiz memur emeklisine yapılan zam kadar bir artış yaptı.
Memur emeklisinin toplu sözleşmeden kaynaklı bir refah payı artışı var. Geçtiğimiz dönemde emeklilere yüzde 25 artış yapılmıştı. Halbuki yüzde 17.5’lik enflasyon farkı vardı. Devletimi 7.5 puanlık refah payı artışı ile beraber SSK ve Bağkur emeklilerine memur emeklilerine yapıldığı kadarlık bir artış yaptı.
Yine artış oranı SSK ve Bağkur emeklileri için yüzde 50 seviyesinde olacaktır. Aynı memur emeklilerine yapılacağı şekilde bir artış olacaktır.
En düşük emekli maaşı 7500 TL’den 12 bin 500 TL seviyesine çıkacaktır. Kök maaşlar en düşük emekli maaşına sabitlenmelidir. Bu sayede tüm emeklilerin aynı oransal zamdan faydalanabileceklerini düşünüyorum.”
MAAŞ ZAMMLARI İÇİN 3 DÜZENLEME YAPILACAK
Sabah'tan Mert İnce'nin yaptığı habere göre; Ocak 2024'ün ilk yarısında milyonların gelirini artıracak 3 düzenleme birden yapılacak:
1. SSK, Bağ-Kur emekli kök maaş zammı
2. En düşük emekli maaşı yeniden belirlenecek
3. Memur ve memur emeklisi için maaş artışları
Tüm bunların yanında refah payı masada olacak. Refah payı ve en düşük emekli maaşı düzenlemesi için Meclis düzenlemesi gerekiyor.
MERKEZ BANKASI SON VERİLERİ YAYIMLADI
Merkez Bankası 2023 yılının son anketini paylaştı. Aralık ayı Piyasa Katılımcıları Anketi'ni yayımlandı. Buna göre 2023 yılının tamamı için enflasyon beklentisi yüzde 65,39 oldu. Buna beklentinin gerçekleşmesi durumunda Tüketici Fiyat Endeksi'nin 1866,34 seviyesine yükselmesi bekleniyor.
Tüm bu rakamlara göre;6 aylık enflasyon beklentisi: Yüzde 38,08Refah payı hariç hesaplanan SSK ve Bağ-Kur emekli zammı: Yüzde 38,08Hesaplanan memur enflasyon farkı: Yüzde 30,26Toplu sözleşme zammı: Hesaplanan memur zammı: Yüzde 49,80 oldu.
EMEKLİ VE MEMUR ZAMMI NASIL HESAPLANIYOR?
SSK, Bağ-Kur emeklileri Ocak ve Temmuz dönemi olmak üzere senede 2 kez zam alıyor. 6 aylık enflasyon oranı doğrudan emeklilerin zam oranı oluyor. Son dönemde bu rakamlara ilaveten refah payı da verilmesi öne çıkıyor.
MERKEZ BANKASI'NIN ENFLASYON TAHMİNLERİNİ DEĞERLENDİRDİ
Kasım ayı enflasyon rakamı yüzde 3,28 olurken, 5 aylık enflasyon oranı ise Merkez Bankası'nın 2023 yılı sonu tahminiyle uyumlu bir şekilde yüzde 33,66 olarak kayıtlara geçti. Merkez Bankası'nın yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 65, buradan yapılan hesapla 6 aylık enflasyon oranı da yüzde 37,76 oldu.
Memur ve memur emeklisi de SSK ile Bağ-Kur'lular gibi senede 2 kez zam alıyor. Burada memurlar enflasyon farkına ilaveten toplu sözleşme zammı alıyor. Enflasyon farkı bir önceki dönem verilen toplu sözleşme zammının yeni 6 aylık enflasyon oranından arındırılmış halini ifade ediyor. Bu oran yeni toplu sözleşme zammı ile yeniden hesaplanınca memur zammı olarak değerlendiriliyor.
EMEKLİ KÖK MAAŞ ZAMMI NE KADAR ARTACAK?
Merkez Bankası'nın son piyasa katılımcıları anketine göre 6 aylık enflasyon rakamların yüzde 38,08 olması bekleniyor.Emekli maaşı zammı beklenen rakamların gerçekleşmesi durumunda refah payı hariç yüzde 38,08 olacak. Bu rakama memur zammı referans olarak 10-12 puanlık bir refah payı eklenmesi masada olacak.
EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI 11 BİN TL'Yİ BULABİLİR
En düşük emekli maaşı 2023 yılında 2 zam alarak 3500 TL'den 7500 TL'ye yükseltildi. Bu düzeyin altında maaş alan emeklilerin maaşları Hazine desteği ile bu seviyeye tamamlanıyor. Örneğin kök maaşı 6000 TL olan bir emeklinin maaşına önce yüzde 4'lük ek ödeme ekleniyor. Kabaca 6240 TL olan bu tutara 1260 TL de Hazine desteği geliyor ve ödeme 7500 TL olarak yapılıyor.En düşük emekli maaşı artışı için Meclis düzenlemesi gerekiyor. Burada kanun teklifi hazırlandıktan sonra Meclis'e sunuluyor. En düşük emekli maaşı için 10 bin ila 11 bin 500 TL rakamları masada bulunuyor.
MEMUR ZAMMI YÜZDE 50'Yİ BULUYOR
Yüzde 65,39'luk son enflasyon tahminine göre hesap yapacak olursak, 6 aylık enflasyon farkının yüzde 30,26 olması bekleniyor. Bu rakam yüzde 15'lik toplu sözleşme zam oranı ile yeniden hesaplandığında yüzde 49,80 rakamı gözü çarpıyor. Yani herşey beklentilere göre ilerlerse memur zammı Ocak ayında yüzde 49,80 olacak.
65 YAŞ, ENGELLİ VE EVDE BAKIM MAAŞI ZAMMI
6 aylık enflasyon memurlar ve emeklilerin maaş artışlarını belirliyor. Burada nihai memur zam oranı da sosyal yardımları doğrudan etkiliyor. Yani sosyal yardımlar yani 65 yaş aylığı, evde bakım parası, engelli maaşı gibi ödemelerde her yıl Ocak ve Temmuz aylarında memur maaşına yapılan zam kadar yükseliyor. Örneğin 6 aylık artış memurlar için yüzde 50 olarak olunca sosyal yardımlar da benzer şekilde artacak.
Türkiye'nin emeklilik tarihini incelediğimizde, ülkede çeşitli dönemlerde farklı emeklilik yasalarının uygulandığını görüyoruz. Özellikle 1999, 2008 ve sonrasında yapılan değişiklikler, emeklilik şartlarını belirleyen önemli kilometre taşları olarak öne çıkıyor. Bu değişiklikler, sigortalıların başlangıç tarihlerine göre emeklilik haklarını belirliyor. Öte yandan yeni çıkan EYT yasası sonrası bu yasanın dışarısında kalan vatandaşlardan hak talepleri gelmeye devam ediyor.
SGK Uzmanı Emin Yılmaz EYT ile ilgili ikinci bir yasanın çıkıp çıkmayacağıyla ilgili bilgi vererek şu bilgileri aktardı:
"Türkiye'nin emeklilik tarihine baktığımızda, ülkede çeşitli dönemlerde farklı emeklilik yasalarının uygulandığını görüyoruz. Özellikle 1999, 2008 ve sonrasında yapılan değişiklikler, emeklilik şartlarını belirleyen önemli kilometre taşları olarak öne çıkıyor. Bu değişiklikler, sigortalıların başlangıç tarihlerine göre emeklilik haklarını belirliyor.
Şu anda Meclis gündeminde olan yeni bir EYT yasa teklifi, 2000 sonrasında işe başlayanlar için önemli değişiklikler öneriyor. Bu teklif, prim gün sayılarının kademeli olarak artırılmasını ve belirli yaş sınırlarının yeniden düzenlenmesini içeriyor.
Türkiye'de emeklilik sistemi, vatandaşların yaşam süreleri ve çalışma koşulları göz önünde bulundurularak sürekli bir evrim içinde. Bu yasa teklifinin kabul edilip edilmeyeceği ve emeklilik sistemine nasıl bir etki yapacağı, tüm gözlerin Meclis'e çevrilmesine neden oluyor"
Söz konusu konuyla ilgili olarak SGK Uzmanı Emin Yılmaz konuyla ilgili dikkat çeken açıklamlara yer verdi:
"Türkiye tarihine emeklilik açısından baktığımızda, bu ülkede EYT benzeri üç farklı Emeklilik Yasası çıkarıldığını görüyoruz. Mevcut yasalarımıza göre, emeklilikle ilgili olarak üç dönem esas alınıyor: 1999 öncesi, 1999 ile 2008 arası ve 2008 sonrası. Sigortaya başlangıç tarihiniz, bu emeklilik şartlarını otomatik olarak belirliyor.
Şu anki yasa doğrultusunda kısaca özetlemek gerekirse, 8 Eylül 1999'dan önce, yaş haddi kaldırıldı; erkekler için 25 yıl, kadınlar için 20 yıl süre geçmesi gerekiyor ve prim günleri 5.000 ile 5.975 gün arasında değişiyor. 8 Eylül 1999'dan bir gün sonra, yani 9 Eylül 1999 ile 1 Mayıs 2008 arasında, yaş haddi erkeklerde 60, kadınlarda 58 olarak belirlendi ve prim günleri 7.000 güne yükseltildi.
1 Mayıs 2008'den sonrası için yasa farklılık gösterdiği için, bu dönemde kadınlar 58'den 65 yaşa, erkekler ise 60'tan 65 yaşa kadar, toplamda 7.200 gün prim ödemişse emeklilik hakkı kazanabiliyor.
Şu anda Meclise sunulan ikinci bir EYT yani 2000 sonrasında işe başlayanlarla ilgili bir yasa teklifi var. Bu grup, haklarını talep etmek için bir dernek kurdu.
Yasa teklifinin içeriğine bakıldığında, prim günlerinin özellikle 6.250 günden başlayarak 7.000 güne kademeli olarak artırılması, yani direkt 7.000 gün değil, 6.250 günden başlayarak tanımlanan prim günlerinin kendi içinde kademeli olarak değişmesi, ikinci grup EYT ile ilgili yaşların da 43'ten başlayıp 50 ve 52 yaşa kadar ilerlemesi talep ediliyor.
Bu yasa teklifiyle ilgili olarak Gazi Meclis karar verecek ve sonrasında durum netleşecek. Türkiye'de olduğumuz için her şeyin mümkün olduğunu söyleyebiliriz. 8 Eylül 1999'dan sonra işe girenlerle ilgili olarak, belirli bir yaşa geldiklerinde 'yaşlısın' gerekçesiyle işe alınmamaları bu talebin nedenlerinden biri.
Türkiye'de ortalama ömür kadınlarda 80, erkeklerde 75 yıl. Mevcut yasalara göre, kadınlar 58, erkekler 60 yaşında emekli olabiliyor.
Dolayısıyla 7.000 iş günü üzerinden prim ödenmesi yaklaşık 20 yıl sürüyor, yani sistemin içinde 20 yıl kalmak ve prim ödemek gerekiyor. Hakkaniyet açısından, en az 20 yıl prim ödediyseniz, bu sürenin meyvelerini yemeniz gerekiyor ama yaş kıstasına göre kadınlarda ortalama 22, erkeklerde ise 15 yıl ömür biçiliyor.
Bağ-Kur'lularla ilgili olarak da, 8 Eylül 1999'dan sonrasıyla ilgili çıkan kanunlar nedeniyle, geriye dönük olarak ispat etseler bile, yasadan kaynaklı olarak bu günleri alamıyorlar ve yaşları da aynı şekilde 58, 60 hatta 65 yaşa kadar gidiyor. Bunun düzeltilmesi ile ilgili bir yasa teklifi sunuldu. Süreci yine meclisimiz belirleyecektir." şeklinde ifadelerine yer verdi.
