Türkiye'de enflasyon durumu ve para arzı üzerinde önemli gelişmeler yaşanıyor. Merkez Bankası'nın Eylül 2021'den itibaren faiz indirimleriyle tetiklenen enflasyon, piyasalardaki para arzını neredeyse dört katına çıkardı. 2021 Eylül'de 1 trilyon 461 milyar TL olan para miktarı, şu anda 6 trilyon 28 milyar TL seviyesine ulaştı. Sadece Ağustos ayında piyasaya 444 milyar TL eklendi.
Mayıs 2023 seçimleri sonrası Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in ifadesiyle “rasyonel” bir ekonomi politikası benimsenirken, enflasyonla mücadele öncelikli hedef haline geldi. Enflasyondaki artış, Eylül 2021 sonrası faiz indirimleriyle hız kazanırken, 2018 yılının ikinci yarısında kur atakları bu durumu işaret etmeye başlamıştı. Eylül 2021'de yüzde 19 seviyesinde olan enflasyon, Ekim 2022'de yüzde 85,51 ile zirve yaptı. Son olarak Ağustos 2024'te enflasyon oranı yüzde 51,97 olarak açıklandı.
Parasal gevşemenin yanı sıra, kur atakları ve ithal bağımlı üretim maliyetleri de enflasyonu etkileyen faktörler arasında yer alıyor. Para arzının artışı, enflasyondaki yükselişle bağlantılı olarak dikkat çekiyor.
Para arzı, belirli bir dönemde piyasada bulunan toplam para miktarını ifade eder. M harfi ile gösterilen bu kavram, nakit paranın yanı sıra, mevduatları, repo ve menkul kıymetleri de kapsar. Para arzı M0, M1, M2 ve M3 gibi kademelere ayrılır; M1 en dar anlamda dolaşımdaki parayı temsil eder.
Prof. Dr. Selva Demiralp, para arzının artırılmasının genellikle yanlış anlaşıldığını belirtmektedir. "Para basmak" terimi, sadece yeni banknotlar basmak değil, aynı zamanda genişleyici para politikası uygulamaları ile ilişkilendirilir. Son dönemlerde artan para arzı, düşük faiz oranları ve kredi genişlemesi ile bağlantılı olarak genişlemektedir.
Prof. Dr. Ali Hakan Kara, düşük faiz oranlarının devam etmesi halinde, para arzının kısıtlanmasının yüksek enflasyonu önlemekte yetersiz kalabileceğini ifade ediyor. Negatif reel faiz ortamında, insanların TL tutmaktan kaçınmasının paranın dolaşım hızını artırarak enflasyonu besleyebileceği uyarısında bulunuyor.
Özetle, Türkiye'de M1 para arzı 2018 sonrası yükselmiş ve Eylül 2021 itibarıyla 1,46 trilyon TL'den 2024 sonunda 6,028 trilyon TL'ye ulaşmıştır. Bu durum, piyasalardaki likiditenin artışını ve enflasyon üzerindeki etkilerini gözler önüne sermektedir.