Beslenme Uzmanı Dr. Ender Saraç: İyileşseniz bile akciğerde hasar kalabiliyor

Corona virüs salgınının Ramazan ayına denk gelmesi vatandaşların kafasında soru işaretlerine neden oldu. Ramazan ayında bağışıklık sistemimizi düşürmemek için beslenmemize dikkat etmemiz gerekiyor. Bağışıklık sistemimizi hangi gıdalarla destekleyeceğiz, nelerden uzak duracağız, kimler risk grubunda? Tüm bu sorulara Sağlıklı Beslenme Uzmanı Dr. Ender Saraç cevapladı. İşte Dr. Ender Saraç'ın dikkat çeken açıklamaları...

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİ NASIL GÜÇLENDİRECEĞİZ? - Beslenme şekli çok önemli. Gıda olarak işlenmemiş kırmızı et, serbest gezen tavuk ve yumurtası, balık, yeşil ve kırmızı mercimek başta olmak üzere genel olarak bakliyatlar, enginar, limon, greyfurt, kivi, çilek, kakao çekirdeği, ceviz, soğan, sarımsak, pırasa, kuşburnu marmeladı, iyi yıkanması koşuluyla yeşillikler, sivri biber, doğal yoğurt, zeytin, az yağlı peynirler, kabak çekirdeği ve yulaf ezmesi, beslenme rutinimizde ön planda olmalı.

NELERDEN KAÇINMALIYIZ? - Özellikle tüketmememiz gerekenler; kan şekerini yükselten beyaz şeker, mısır şurubu, beyaz unla hazırlanan hamur işleri, fast food, tatlılar ve şekerli içecekler. O nedenle kan şekerini yükseltmemek, sigara içmemek, 7-7.5 saatlik kaliteli bir uyku, tek eşli cinsel yaşam ve D vitaminini güneşlenerek yükseltmek en önemli silahlarımız.

KONTROLSÜZ KİLO ARTIŞI HAKKINDA NELER YAPMALIYIZ? - Şu an maalesef çoğu kişide gizli depresyon söz konusu. Sabah yataktan halsiz kalkıyorsanız, güne gülerek değil düşük bir enerjiyle başlıyorsanız, gece zor uyuyorsanız, vücudunuzda gezici ağrılar ve spazmlar oluyorsa, halsizlik ve unutkanlık varsa, daha az gülüyorsanız, negatif düşünceler ağırlıktaysa, tüm bu belirtilerle birlikte kan tahlilleriniz normalse, sizde de gizli depresyon olabilir. Pandemi geçince psikiyatrist veya psikolog desteğine ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu dönemde gerekli gördüğüm takdirde hastalarıma doğal antidepresanlarla destek oluyorum.

UZMANLAR BAĞIŞIKLIĞI DÜŞÜRECEĞİ İÇİN ŞU DÖNEMDE DİYETTEN KAÇINILMASI GEREKTİĞİNİ SÖYLÜYOR. SİZ NE DERSİNİZ? - Evet, bu dönemde ağır, uzun süreli ve şok diyetler yapmayın ama kilo da almayın. Bu yazıyı okuduktan sonra elinize bir mezura alıp göbek ve bel civarınızı ölçün. Bel çevreniz erkekseniz 94, kadınsanız 88 cm'i geçmemeli. Eğer her ay bir iki santim artıyorsa, koronadan değil ama kalp krizi, pıhtı atması, felç, şeker, yüksek tansiyon, kanser gibi ciddi hastalıklardan sıkıntı çekebilirsiniz. Ve bunların ölüm riski koronadan bile yüksek olabilir.

DİYET YAPMADAN KİLO KONTROLÜ MÜMKÜN MÜ? - Sihirli bir formül yok tabii. Ama bu dönem ve özellikle de yaklaşan ramazan ayında kilo almamak için krom hapları yararlı olabilir. İştahı dengelemek için yeşil elma, nane ve zerdeçal kokuları etkilidir, bunları sık sık koklamanın yararını görebilirsiniz. Yemeğe otururken ıhlamur, mate çayı aynı şekilde yardımcı olabilir. Yine de iştahınızı dengeleyemiyorsanız, dişlerinizi en az 2-3 dakika naneli bir diş macunu ile uzun uzun fırçalayın. Mutlaka bir şeyler yemek istiyorsanız ağzınıza bir avuç sarı leblebi atın, üzerine bir fincan rezene çayı için. Şunu da aklınızdan çıkarmayın mümkünse; hamur işleri ve şekerli gıdalar önce tatmin ve tokluk hissi verseler de birkaç saat sonra aşırı insülin salgılanması sebebiyle iştahı daha da fazla açar.

RAMAZAN AYINDA NASIL BESLENMELİYİZ? - Korona geçirmiş olanlar, son 2 ayda aşırı kilo kaybı yaşayanlar, böbrek ve diyaliz hastaları, saatli ilaç kullanmak zorunda olan tansiyon, şeker, kalp ve damar hastaları, karaciğer yetmezliği, siroz, ciddi depresyon, kritik epilepsi ve ilerlemiş kanser hastaları, bağışıklık sistemini baskılayıcı (kortizon gibi) ilaçlar kullananlar, kendilerini iyi bilen ve maneviyatlarına saygı gösteren doktorlarına danışmadan kendi başlarına oruç tutma kararı vermemeli.

Ama bu durumlar dışında bilinçli ve sağlıklı tutulan oruç, ruha iyi gelerek stresi azaltır. Dolayısıyla bağışıklık sistemini destekler. Vücuttaki "killer cell" dediğimiz ve bizim lehimize çalışan katil hücreleri ortaya çıkarır, bu hücreler de kanserli, romatizmalı, aşırı yaşlanmış ve deforme olmuş hücreleri parçalar. Biliyorsunuz, bir Japon bilim insanının yaptığı çalışma 16 saat açlıkta bu etkilerin açığa çıktığını gösterdi. Dolayısıyla iftarda kan şekerinizi fırlatmazsanız, iftardan 1.5-2 saat sonra 45-50 dakika egzersiz yaparsanız, uykunuzu almaya dikkat ederseniz, içinize dönüp de maneviyatınızı yüksek tutarsanız, ramazan döneminden daha sağlıklı ve arınmış olarak çıkabilirsiniz.

HAREKET ŞART - Aynen öyle diyorum. Her ne olursa olsun, ramazanda da iftardan 2 saat sonra en azından 45 dakika yürüyüş veya egzersiz yapın.

KORONA GÜNLERİNDE HERKES BİLİNÇSİZ ŞEKİLDE GIDA TAKVİYELERİNE SALDIRDI. BUNUN SAKINCASI YOK MU? - Elbette sakıncalı. Bilinçsizce kullanılan gıda takviyeleri yarar yerine zarar getirebilir. D3 ve C vitaminleri, propolis, kudret narı, kara mürver, beta glukan, yıldız anason gibi destekler hekime danışılarak kullanılırsa bağışıklığı güçlendirebilir. Omega3, CQ10 de yararlı olabilir ama tabii ki hepsi aynı anda kullanılmamalı.

CANAN KARATAY'IN KELLE PAÇALI ÇÖZÜMÜNE NE DİYORSUNUZ? - Canan Hoca'nın kelle paça önerisi kolajen, hyaluronik asit ve biraz da protein desteği açısından güzel bir öneri. Ancak ne kelle paça, ne sumak, ne zencefil, ne zerdeçal, ne kekik, ne acı biber ne de önerilen bitki, çay ve ekstreler tek başlarına bir mucize yaratabilir. Sağlıklı yaşam, bir paket olarak uygulandığında işe yarar. Biliyorsunuz bu hastalık ilk yayılmaya başladığında "Maske takmayın", "Türk ırkının genetik yapısı bu virüse karşı dirençli", "C vitamini kullanmayın, daha kötü yapar" gibi iddialar ortaya atanlar oldu. Hayatlarında hiç hasta muayene etmemiş genetikçiler çıktı karşımıza. Sonra bu söylemlerin yanlış olduğunu gördük.

VEJETARYEN VE VEGAN OLANLAR İÇİN BU SÜREÇ DAHA MI RİSKLİ? - Ben 22 yıl vejetaryen yaşadım, ancak son yıllarda ara ara hayvansal gıda da tüketiyorum. Sorunuza gelince, vegan ve katı vejetaryenlerin bilinçli beslendikleri takdirde ciddi bir sağlık sorunu yaşayacaklarını sanmıyorum. B12 vitamini, demir, çinko desteklerine ihtiyaçları varsa, bunlar tamamlanmalı. Bir de bu dönemde bitkisel proteinleri daha bol almalılar.

TÜRKİYE'DE SOSYAL MESAFE VE İZOLASYON KONUSUNUN YETERİNCE CİDDİYE ALINDIĞINI DÜŞÜNÜYOR MUSUNUZ? - Aslında bunun doğrusu "sosyal" değil "fiziki" mesafe... Sosyal mesafe denince sınıf farkı da anlaşılabiliyor. O nedenle ben "fiziki mesafe" demeyi daha doğru buluyorum. Bu kurala kesinlikle uymak, maske ve el yıkamaktan çok daha koruyucu. 10 Nisan gecesi yaşananları bir daha asla yaşamamalıyız. Yoksa ciddi can kayıpları olabilir. Bu arada Covid-19'dan iyileşmiş olsanız bile akciğerlerde ciddi sekeller kalabiliyor. İyileşmiş olsanız da sonraki dönemlerde göğüs hastalıkları uzmanına kontrole gitmelisiniz.

KİLO KONTROLÜNÜN TÜM DÜNYADA RAYDAN ÇIKMASI, SÜREÇ UZADIĞI TAKDİRDE 90-60-90 KLİŞESİNİN DE TARİH OLMASINI SAĞLAYABİLİR Mİ? - Artık maddiyata, güzelliğe, yakışıklılığa, para pula ve mülke tapma dönemini bırakıp doğayı koruma, hayvanlara iyi davranma, yeşili artırıp betonu azaltma, gürültü-deniz-hava-toprak kirliliğini önleme ve aşırı tüketime karşı koyma zamanı geldi. İnsan ırkı olarak yaşadığımız gezegene zarar vererek, şımararak, bencilleşerek, zor ve muhtaç durumda olanları görmezden gelerek, sosyal medyadaki like'ların peşine koşarak maneviyattan uzaklaştık. Yaşadığımız bu sert deneyimi, ortak bilinçle biz davet ettik. Bizi yaratan, doğaya bu kadar zarar vermemize daha fazla müsaade etmezdi. Yeni bir format attı, şimdi içe dönme, düşünme ve özeleştiri devri.

SAĞLIKLI İFTAR VE SAHUR SOFRALARINDA NELER BULUNMALI? - İftarda 1 iri veya 3 küçük hurmayla orucunuzu açın. Peşine 1 bardak ılık su, yarım tatlı kaşığı bal ve 7-8 damla limonu karıştırıp yudum yudum için. Sonrasında 1 kase çorba içip yemeye 8-9 dakika ara verin. Bu sırada akşam ibadetinizi veya yapabilirsiniz. Haftada 1-2 kez kırmızı et, bir kez serbest gezen tavuk, bir kez balık, iki kere de bakliyat tüketin. Bir iftarda ise serbest olun. Et veya bakliyatın yanına bir büyük porsiyon mevsim salatası...

Salatının üzerine en az yarım limon sıkın, imkan varsa biraz da sumak, nar ekşisi veya sirke katın. Bir porsiyon da mevsim sebzesi yemeği tüketin. Sahurda mutlaka bir katı yumurta, 3-4 kaşık çökelek peyniri gibi sağlıklı protein kaynaklarından tüketmelisiniz. Yanında da üzerine zeytinyağı ve kekik eklenmiş 8-9 adet doğal zeytin, iki ince dilim tam tahıllı doğal ekşi mayalı ekmek. Az miktarda kuşburnu marmeladı veya bal...