EYT'de yeni gelişme! Kıdem tazminatı ve sözleşme detayı

EYT düzenlemesi emeklilikte yaşı bekleyen çalışanlar kadar işverenleri de yakından ilgilendiriyor. Düzenleme çıktığında ilk etapta 1.5 milyondan fazla kişinin EYT’den yararlanacağı tahmin ediliyor. Tabii bu durum, işverenleri özellikle kıdem tazminatı konusunda endişelendiriyor.

Konu sadece tazminat konusu da değil; kimi işveren EYT nedeniyle deneyimli çalışanını emekli etmek istemiyor, kimi çalışan da işvereninin kendisini emekliliğe zorlamasından endişe duyuyor.

Hürriyet'ten Noyan Doğan'ın haberine göre; İşin bir de emekli olacak çalışanların işverenlere prim maliyeti boyutu var. Peki, işveren çalışanı emekliliğe zorlayabilir mi, EYT’den yararlanan çalışan işe devam edebilir mi, ederse kıdem tazminatı hesaplaması nasıl olur? İşte, EYT’de işverenlerin ve çalışanların merak ettikleri sorular.

1- EYT nedeniyle işveren, çalışanı emekliliğe zorlayabilir mi? Zorlayamaz. Emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini sonlandırma hakkı çalışana ait bir haktır. İşveren, çalışanı zorla emekli edemez. Ancak, istisnai durumlar var.

Eğer işveren işyeri kurallarını belirlemiş ve emekliliği gelenlerin işe devam etmemesi gibi bir kuralı da şart koşmuşsa o zaman çalışan emekli edilebilir.

Bu durumda da tüm çalışanların bu kuralları kabul etmesi ve imzalaması gerekiyor. Çalışanların imzalamadığı, işverenin kendi kendine koyduğu kuralların iş kanunu karşısında bir önemi yoktur, çalışanı da bağlamaz.

2- EYT’den yararlanacak çalışan istifa etmek zorunda mı? EYT düzenlemesinden yararlanıp emekli olacak çalışan, emeklilik nedeniyle istifa etmek durumundadır.

3- EYT’den yararlanıp emekli olan çalışan işyerinde çalışmaya devam edebilir mi? Edebilir, ancak işveren ile çalışanın ortaklaşa mutabakatı ile olabilir.

Çalışan EYT düzenlemesinden yararlanıp emeklilik nedeniyle istifa etmek zorunda olacağından artık işveren ile arasındaki iş sözleşmesi de bitecektir. İşveren, emeklilik sonrası çalışanın işe devamını isterse, iki taraf arasında yeni bir iş sözleşmesi yapılacaktır. Yeni sözleşmesinde eski şartlar geçerli olmayabilir. Bu durum tamamen işverenin inisiyatifindedir.

4- İşveren EYT’den emekli olan çalışana kıdem tazminatını taksitle ödeyebilir mi? İşveren, çalışana kıdem tazminatını peşin ödemek durumundadır. İş Kanunu’nda da taksitle ödeneceğine yönelik bir hüküm bulunmamaktadır.Ancak işveren tazminatı taksitle ödemek ister, çalışan da bunu kabul ederse taksitle ödenebilir.

Kaç taksitle ödeneceği de yine kanunda yer almamaktadır. Çalışan, taksitle ödenmesini kabul etmezse, işveren peşin ödemek zorundadır. Eğer işçi, taksitle ödenmesi konusunda anlaşır ve anlaşmayı da imzalarsa, faiz talebinden de vazgeçmiş sayılır.

Ancak EYT ile işverenlerin kıdem tazminatı konusunda sıkıntıya düşeceği sıkça gündemde. Sadece EYT özelinde, kıdem tazminatının taksitle ödeneceği yönünde bir düzenleme yapılırsa; durum değişir. İşverenlerin bu yönde talebi olduğunu da hatırlatmakta fayda var.

5- EYT’den emekli olup aynı işyerinde işe devam edecek çalışanın kıdem tazminat hakkı nedir? Çalışan, emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam edecekse önünde iki seçenek var. Birincisi, işveren ile anlaşarak, emekli olduktan önceki çalıştığı yıllara ait kıdem tazminatını alır, böylece kıdemini sıfırlamış olur. İşveren ile yeni bir iş sözleşmesi yaparak çalışmaya devam eder

İkincisi, çalışan, emekli olup, kıdem tazminatını almadan (içeride bırakarak) aynı işyerinde çalışmaya devam eder. Bu durumda da çalışan ile işveren arasında kıdem tazminatının alınmadığı, ileri bir tarihte alınacağı yönünde yazılı protokol yapılır.

6- Kıdem tazminatı almadan çalışmaya devam edilirse tazminat ileride nasıl hesaplanır? Çalışan, kıdem tazminatını ne zaman alacaksa o tarihteki son ücreti üzerinden tazminat hesaplanıp, ödenir. Örneğin, 2010 yılından beri aynı işyerinde çalışan kişi, Ocak 2023’te EYT’den yararlanıp emekli oldu ve aynı işyerinde çalışmaya devam etti.

İşveren ile kıdemin sıfırlanması yani tazminat alıp çalışmaya devam edilmesi konusunda anlaşılırsa, Ocak 2023’teki ücreti üzerinden 12 yıllık kıdem hesaplanır. Yok, kıdem tazminatı sıfırlanmadan çalışmaya devam edilecekse, diyelim ki 2025 yılının Ocak ayında işten ayrılırsa, o tarihteki ücreti üzerinden 15 yıllık kıdem hesaplanır.

7- EYT düzenlemesi ile çalışanın işe devam etmesi halinde işverene prim desteği verilecek mi? Emekli olduktan sonra çalışanların emekli aylıkları kesilmeden çalışmaya devam etmeleri için Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) adı altında prim kesintisi yapılıyor. Ancak bu durum işverene bir maliyet yüklüyor. Şöyle ki, 4/A yani SSK statüsünde çalışanların SGDP kesinti oranı yüzde 32; bunun yüzde 7.5’u işçiden, yüzde 24.5’u işverenden kesiliyor.

Oysa çalışan emekli olmadan önce işverenden kesilen tutar -Hazine desteği düşünüldüğünde- yüzde 17.5. Bu durumda, EYT’den emekli olan kişi çalışmaya devam ettiğinde işverenden 5 puan daha fazla prim kesiliyor. EYT ile birlikte aradaki bu 5 puanlık farkın kaldırılmasına yönelik bir düzenleme yapılması bekleniyor.