Hangi ilimiz çökmeye başladı! Çöküş önlenebilecek mi?

Türkiye’nin tahıl ambarı Konya Havzası aynı zamanda biyolojik çeşitlilik açısından dünyanın en önemli 200 ekolojik bölgesinden biri. Tarımsal ve ekonomik açıdan önemli bir üretim bölgesi olan Konya Kapalı Havzası aynı zamanda 15 önemli bitki alanı ile 6 önemli kuş alanını barındırıyor.

Ayrıca, Türkiye’nin en büyük tatlısu kaynağı olan Beyşehir Gölü, Türkiye'nin en büyük Özel Çevre Koruma Alanı olan Tuz Gölü ve Türkiye'nin Ramsar Alanları olan Meke Gölü ve Kızören Obruğu gibi doğal oluşumların en güzel örneklerin e ev sahipliği yapıyor.

Konya Havzası’nda yer altı sularının çekilerek toprağın göçmesiyle meydana gelen ve çoğunluğu Karapınar ilçesinde bulunan obrukların sayısı, 2 bin 600’ü aştı.

Bölgede gün geçtikçe artan obruklar için harekete geçen İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ile Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi arasında ‘Obruk Alanlarının Tespit Edilmesi' projesi kapsamında, tarım ekonomisi ve tarım ürün deseninin obruklara etkisinin araştırılması için ortak çalışmalar yürütülmesi amacıyla AFAD İl Müdürü Yıldız Tosun ve Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hasan Hüseyin Atar arasında protokol imzalandı.

Proje kapsamında, bölgede meydana gelen obruk oluşumları sınıflandırılarak, türleri modellenecek, uygun litolojik özelliklere sahip olan jeolojik birimlerin sınırları güncellenecek.

Obruk oluşumunda önemli rol oynayan yapısal jeolojik unsurlar, hidrojeolojik ve meteorolojik koşullar gibi doğal etkenlerle aşırı ve kontrolsüz yer altı suyu kullanımı gibi antropolojik etkenlerin obruk oluşumundaki payı ortaya çıkarılacak.

Bu çalışmanın sonucunda topoğrafyada obruk oluşum izleri veren değişimler belirlenerek, obruk oluşturması muhtemel alanlarda jeolojik, jeofizik analiz ve ölçümler yapılarak doğruluğu kontrol edilecek. Riskli olarak belirlenen bölgelerde insansız hava aracı ile periyodik uçuşlar gerçekleştirilerek topoğrafik çöküntülerin tespit edilip edilemediği, erken gözlem ve uyarı çalışmalarına uygunluğu saptanacak.

Tüm bu veriler ışığında matematiksel model çıkarılarak Konya için 'Obruk Duyarlılık Haritası' üretilecek ve akabinde de 'Obruk Eylem Planı' hazırlanacak. Tüm saha verilerinin bu yıl sonu tamamlanmasıyla 'Konya Obruk Duyarlılık Haritası'nın üretimi 2023 yılında bitirilecek. Protokolle obruk oluşumunun, ürün deseninin yoğunluğuyla ilişkisi irdelenecek. Yoğun olan ürünün su ihtiyacı, verilere göre ne kadar su kullanıldığı ortaya konulacak. Sulanan tarım arazisinin ve büyüyen tarım ürününün örtü yükte yaptığı ağırlığı belirlenecek.

Sulamayla tarımda kullanılan gübre ve ilaçların topraktan süzülerek altta boşluk oluşturması ve oluşmuş boşluğu büyütmesi ihtimalleri üzerinden çalışmalar yürütülerek, tarımın kapsamlı şekilde obruklara etkisinin ortaya konulması hedefleniyor.