Memur maaşı, emekli maaşı ve işçi maaşı ile ilgili flaş gelişme! Yeni dönem

Emekli, memur, işçi, öğrenci maaşılarıyla ilgili flaş gelişme. Asgari ücret düzeyinde ücretle sürekli bir işte çalışan veya gelire sahip olan öğrenciler burs, öğrenim kredisi alabilir. Ücreti geciken personel iş akdini feshedip kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilir. Sözleşme dışı nedenle ücret kesme cezası verilemez, ücretin dörtte birinden fazlası haczedilemez. Fazla mesainin prim belgesinde ücret sütununa yazılması gerekirken, aynı iş ve kıdemde eşit ücret zorunluluğu bulunuyor. Yeni emekli aylıkları, ücret, maaş, zam konusunda merak edilen soruların yanıtları şöyle:

1- 2500 liralık emekli aylığı kimleri kapsıyor, dul ve yetimler de yararlanacak mı? En düşük emekli aylığının 2500 liraya yükselmesi SSK, Bağ-Kur, tarım emeklileriyle birlikte dul ve yetim aylığı alanları da ilgilendiriyor. Düzenleme yaklaşık 1 milyon 265 bin kişiyi etkileyecek. Dul ve yetim aylığı alanlar bugüne kadar aldığı hisseleri oranında bu artıştan yararlanacak. Ölen sigortalıdan dolayı dul veya yetim aylığı alanlar, bu uygulamadan hisseleri oranında yararlanacaklar.

Örneğin yüzde 50 hissesi olan dul eşin ölüm aylığı 1250 liradan, yüzde 75 hissesi olan dul eşin ölüm aylığı da 1875 liradan az olamayacak. Aynı şekilde, ölen sigortalıdan dolayı iki kız çocuğu yüzde 25'er hisse ile yetim aylığı alıyorsa, bunların ölüm aylığı da yeni düzenleme sonrası 625'şer liradan az olamayacak.

2-Memur emeklisi de yüzde 2.5'luk ek zamdan yararlanacak mı? Memur emeklileri de ilave yüzde 2.5'luk zamdan yararlanacak. Aylık ve ücretlerinde enflasyondan kaynaklı artış ve ilave zamla beraber Ocak ayından geçerli olmak üzere toplamda yüzde 30.95 iyileştirme yapılacak. En düşük memur emekli aylığı 4289 liraya çıktı.

3-Zamlı maaş ve aylıklar hesaplara ne zaman yatacak? Memurlar, sözleşmeliler, geçici personel ve memur emeklileri zamlı maaş, aylık ve enflasyon farkını 15 Ocak'ta alacak. SSK emeklilerine zamlı maaşları 17-26 Ocak tarihleri arasında, Bağ-Kur emeklilerine de 25-28 Ocak tarihleri arasında ödenecek.

4- Emekli aylıkları cumartesi, pazara denk gelse de hesaba yatırılacak mı? Emekli aylıkları Sosyal Güvenlik Kurumu'nca belirlenen dönem ve tarihlerde her ay peşin olarak ödeniyor. Ödeme günü Cumartesi gününe rastlayan grubun ödemesi Cuma, Pazar gününe rastlayan grubun ödemesi Pazartesi günkü grup ile birleştirilerek yapılıyor, ödeme günlerinden herhangi birinin Cumartesi veya Pazar günü dışında resmi tatil gününe rastlaması halinde, ödemelerin hangi tarihlerde yapılacağı Kurumca belirlenerek ilan ediliyordu. 1 Ocak itibariyle ödeme günlerinin cumartesi ve pazar günü ile resmi tatil günlerine rastlaması halinde herhangi bir değişiklik yapılmaksızın normal ödeme gününde yani zamanında ödenecek, yani tatil günlerinde de artık ödeme yapılacak.

5- Çalışanın ücreti senet, bono, kuponla ödenebilir mi, alacakta zaman aşımı söz konusu mu? Senet, kupon, bono ya da diğer herhangi bir şekilde ücret ödemesi yapılamaz. Ücret yabancı para olarak belirlendiyse ödeme günündeki rayice göre Türk Lirası ile ödenebilir. Ücret alacaklarında zaman aşımı süresi 5 yıldır.

6- Asgari ücret geliri olan üniversite öğrencileri kredi, burs alabilir mi? Asgari ücret düzeyinde aylık veya ücretle sürekli bir işte çalışan veya gelire sahip olan öğrenciler Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu'ndan burs veya öğrenim kredisi alabilir.

7- Ücretini alamadığı için çalışmayan işçinin sözleşmesi feshedilebilir mi? Ücretin ödeme gününden itibaren 20 gün içinde (mücbir sebep olmaksızın) ödenmeyen çalışan işini yapmaktan kaçınabilir. Bu grev olarak nitelendirilmiyor. İş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez, yerine yeni işçi alınamaz, bu iş başkasına yaptırılamaz. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır.

8- Ücret kesme cezası, aynı işi yapanların ayrı ücret alması yasal mı? Ücret kesme cezasının kesilebilmesi için toplu sözleşme ya da iş sözleşmesinde yer alması gerekir. Böyle bir hüküm yoksa çalışana ücret kesme cezası uygulanamaz. Sözleşmede yer alıyorsa bu kapsamdaki kesintiler bir ayda 2 günlük kazançtan fazla olamaz. Eşit işe eşit ücret ödeme yükümlülüğü aynı işyerinde, aynı işi yapan ve aynı kıdeme sahip olan işçilere aynı ücretin ödenmesi anlamına geliyor.

9- Fazla mesai ücretlerinin bordroda görünmesi zorunlu mu, çalışana katkısı nedir? Fazla mesai ücretlerinin hak edilen ücret sütununa yazılması gerekiyor. İş kazası, meslek hastalığı, analık hallerinde alınan istirahat raporlarına istinaden ödenecek geçici iş göremezlik ödemelerinde son üç ayda ödenen ücretin tamamı esas alınıyor. Prim, ikramiye, bu nitelikteki arızı ödemelerin ücretin yüzde 50'sini aşan kısmı dikkate alınıyor. Mesai ücretinin ücret yerine ikramiye sütununa yazılması hatalı hesaba neden olur, bağlanacak gelir düşer.

10- Ücreti düzenli ödenmeyen çalışan ne yapabilir? Yasa uyarınca işveren ücret ödemesini en fazla 20 gün geciktirebilir. Taraflar arasında yapılacak sözleşmeyle ücret ödemeleri daha kısa dönemler halinde örneğin iki haftada bir de yapılabilir. Ücreti geciken, çalışmaktan kaçınma hakkının yanı sıra iş akdini feshedip kıdem tazminatı talep edebilir. İş akdi sona ermeyip çalışmaya devam edenler Çalışma ve İş Kurumu müdürlüklerine şikâyet dilekçesi verebilir, iş akdi sona erip işten çıkanlar da arabulucuya başvurabilir. İş-Kur üzerinden işverenle ortak çözümler de üretilebilir. İşyerinde kısa çalışma uygulamasına geçilerek üç aydan 6 aya kadar çalışanların ücretleri İş-Kur tarafından ödenmesi sağlanabilir.

11- İşverenin konkordato ilan etmesi durumunda çalışan ne yapmalı? İflas, konkordato halinde en fazla üç aylık ücret Ücret Garanti Fonu'ndan alınabilir. Bunun için Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğü'ne başvurmak gerekiyor.

12- Aylık ücret fazla mesai ücretini de kapsayacak şekilde belirlenir mi? Fazla mesai konusunda istisnalar hariç çalışanın onayının alınması gerekiyor. Yazılı onayla aylık ücretin fazla mesai ücretini de kapsayacak şekilde belirlenmesi çalışanın fazla mesai yapacağını kabul ettiği anlamına geliyor. Aylık toplam kaç saat fazla mesai yapılacağının da baştan belirlenmesi zorunluluğu bulunuyor.

İş Kanunu'na göre, bir yıl boyunca yaptırılan fazla mesai toplamı 270 saati geçemiyor. Bir çalışanın günlük çalışma süresinin 11 saatten fazla olmayacağı, gece çalışmaları 7.5 saati geçemiyor. Aylık ücretin içinde belirlenecek fazla mesai ücretinde bu sürelere uygun olarak belirlenmesi gerekiyor.(Hazal Ateş-Sabah)