Mühendislik, eczacılık, veterinerlik, berberlik, kuaförlük gibi ve diğer iş kollarında işyeri açmak için beklenen diploma veya ustalık belgesi şartı haksız kazançla fırsata çeviriliyor. Belirli meslek alanlarının çoğalmasıyla beraber gittikçe genişleyen diploma ticareti genel olarak internet üzerinden satışa sunuluyor. Pek çok mezun diplomasını kiralamak için internet sitelerinde ilan yayınlatıyor. Söz konusu ilanlardaki notlara uygun fiyata anlaşma yapabileceklerini ve diplomalarını ‘çalıştırmak’ adı altında bilgiler içeriyor.
57 BİN LİRAYA KADAR DİPLOMA
Hürriyet'ten haberine göre; Artık üniversite değil lise mezunları da diplomaları için ilan yayınlatıyor. Bu daha çok mesleki ve teknik eğitim sağlayan lise mezunlarında rastlanıyor. Bunun dışında ‘ustalık belgesi’ni kiralamak isteyenler de var. Bazı iş sekötrlerinde iş yeri açma ve kalfa yetiştirme hakkı için bu belge gerekli. Mezunlar bu belgelerini güzellik ve saç bakım, elektrik, yiyecek içecek hizmetleri gibi alanlarda kullanıyor. Lise seviyesinde aylık 800 liradan başlayan kiralık diplomaların fiyatları mesela bir mühendislik diploması 3 yıllık kullanım için 57 bin lira gibi rakamlara ulaşabiliyor. İlanlarda en çok değişik alanlarda diplomaya sahip mühendisler üst sıralarda bulunuyor. Makine, gıda, kimya, harita, elektrik-elektronik ve harita mühendislerinin bazıları yetki belgelerini de diplomasıyla birlikte satışa sunabiliyor. İçlerinde il ya da sektör sınırlama şartı isteyenler bile var. Eczane açmak için zorunlu olan ezcacılık diploması kiralaması ise meslek örgütlerinin sıkı denetimleri sonucunda azalmış durumda. Diplomasını kiralayan meslek gruplarının oda temsilcileri merak edilenleri anlattı.
REÇET BEDELLERİNİ GERİ ALIR
Eczacılıkta diploma kiralayanlara yönelik son sekiz yıldır çok büyük bir savaş verdiklerini ifade eden İstanbul Eczacı Odası Genel Sekreteri Zeki Salih Özcan, “Bu süreç içinde İstanbul özelinde yüzlerce eczanenin kapanması sağlandı. Bu mücadele odamızın komisyonları ve il sağlık müdürlüğü i birliği ile yürütüldü. Kiralık diplomayla eczane işlettiği tespit edilen eczacının ruhsatı derhal iptal edildiği gibi ilgili tarihten itibaren beş yıl süreyle eczacılık yapması yasaklanır. Bununla birlikte SGK ödediği tüm reçete bedellerini geri ister” ifadelerine yer verdi.
Toplum sağlığı için sorumlulukları olduklarını belirten Türk Veteriner Hekimleri Birliği Başkanı Prof. Dr. Murat Arslan ise, “Kiralık diplomalarla ilgili süreci takip ediyoruz. Veteriner hekimler gıda firmalarında kesimden vatandaşın sofrasına kadar giden süreçte denetim yapıyorlar. Etin satılabilmesi için veteriner hekimin onayı gerekiyor. İşte bu noktada mesleği kötüye kullananlar tespit edince gerekli yerlere şikâyet ediyor ve disiplin soruşturması başlatıyoruz. Meslekten geçici mene kadar giden yaptırımlar söz konusu” şeklinde açıklama yaptı.
SORUMLULUK ONLARIN ÜZERİNDE
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Zafer İçer, ise şu açıklamalara yer verdi:
“Bu şekilde diploma kiralayarak aslında yetkili olmadığı bir konuda ve alanda mesleki faaliyet icra eden kimselerle diplomalarını kiraya verenlerin TCK’nın ilgili maddelerinde yer alan resmi ve özel belgede sahtecilik suçları gündeme gelebilir. Hatta, hileli davranışlarla kişileri kandırarak haksız menfaat sağlanması durumunda ayrıca TCK’nın ilgili maddelerinde düzenlenen dolandırıcılık suçundan ötürü cezalandırılmaları da mümkün. Sağlık, inşaat gibi insan hayatına mal olabilecek alanlarda bu yasa dışı faaliyetleri yürüten kişiler, ölüm ya da yaralanma durumlarından da sorumlu tutulabilirler.” dedi.
CEZASI: MESLEKTEN MEN OLUYOR
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Genel Sekreteri Dersim Gül, “TMMOB disiplin yönetmeliğinde ve kanunlar doğrultusunda ‘imzacılık yapmak’ olarak tanımlanan, başkasının ürettiği bir projeyi kendisi yapmış gibi imzalamak ve diploma kiralamak suç. Ağır cezası var. Yönetmeliğimizde bunun doğrudan cezası meslekten men olarak belirtiliyor. Bizim gibi meslek odalarının anayasanın ilgili maddesi uyarınca düzenleme ve denetleme yetkileri var. Ancak bir boşluk var, insanlar da bunu suiistimal ediyor. Tespit ettiğimizde gerekli işlemleri yapıyoruz” dedi.
DİPLOMA ARAYIŞINDA OLANLAR
Söz konusu ilanlarda diplomasını kiralamak isteyenler olduğu gibi diploma arayışı içine girenler bile var. Özellikle de petshop sahiplerine dikkat çekildi. Dükkanını kliniğe çevirmek istediğini, bu sebeple de veteriner diploması olması için arayışa giren bir ilan hakkında Prof. Dr. Arslan, “Bazı petshoplar veteriner hekim diplomasını kullanarak klinik açmak gibi girişimlerde bulunabiliyor” ifadelerini paylaştı.