Konut satışları düştü, fahiş fiyat artışları duruldu. Satılık konut fiyatlarındaki artışın enflasyonun altında kaldığını belirten sektör temsilcileri, yabancıların da konut almak yerine satışa geçtiğini ifade ediyor. Vatandaşlık için konut alıp yasal süreyi dolduran yabancılar, aldıkları konutları satışa çıkarmaya başladı. 80-100 bin dolara alınan konutlar şimdi 300-400 bin dolara satılıyor. İki daire alanların ise birini sattığı görülüyor.
Son beş yılda hızla artan konut fiyatları, satışların düşmesiyle yavaşlama sürecine girdi. Yükselen kredi faizleri ve nakiti olanların birikimlerini mevduat faizine yatırması bu durgunluğun başlıca nedenleri arasında. İnşaatçıların ve mülk sahiplerinin umutlarını bağladığı yabancılara konut satışının da son dönemde gerilemesi, bu düşüşte etkili oldu.
Sektör temsilcileri, Haziran ayı enflasyonunun yüzde 70,4, konut fiyatlarının ise ortalama yüzde 30 arttığına işaret ederek, "Satılık fiyatlarında yüzde 40'lık bir değer kaybı var" yorumu yaptı. Vatandaşlık için konut alanların üç yıllık yasal süreyi doldurunca satışa başladığını belirten sektör temsilcileri, "2020'de alanlar karlı, o zaman 1 milyon liraya alanlar şimdi 4-4,5 milyon liraya satıyor" dedi.
Tepkiler 400 Bin Dolara Çıkardı
Türkiye'de yabancıların taşınmaz satın almasının önündeki sınırlamaları kaldıran Mütekabiliyet Yasası, 3 Mayıs 2012'de yürürlüğe girerken, başlangıçta vatandaşlık için konut yatırım fiyatı 1 milyon dolar olarak belirlendi. Ancak fiyatın yüksek bulunması üzerine Eylül 2018'de rakam 250 bin dolara düşürüldü. Bu defa fiyatın çok düşük kaldığı tepkileri üzerine Haziran 2022'de 400 bin dolara yükseltildi.
Iraklılar Tapuda İlk Sırada
Yasa sonrası 2013 yılından Mayıs 2024'e kadar geçen 11 yılda, Türkiye'de satılan 15,3 milyon konutun 390 bin 443'ü yabancılara satıldı. En yüksek satış 67 bin 490 adet ve yüzde 4,5'lik payla 2022 yılında gerçekleşti. TÜİK'in 2015-2024 aralığını kapsayan verilerine göre, Türkiye'de en fazla konut alan yabancılar arasında Irak vatandaşları 50 bin 796 adetle başı çekti. Bunu İran, Rusya ve Suudi Arabistan vatandaşları izledi. Bu yılın ilk 5 ayında konut satışları yüzde 3,4, ipotekli satışlar yüzde 58,7 ve yabancıya satışlar yüzde 45,8 düştü.
Pasaport Alınca Satıyor, Yüzde 25'i Bu Şekilde
Master Türk Grubu Kurucusu Gökhan Taş, fiyatları 15 milyon liranın üzerindeki konut satışlarında durgunluk olduğunu belirtti. Fiyatlarda gerileme olmadığını, ancak artış da olmadığını, bu nedenle enflasyon karşısında gerileme yaşandığını ifade etti. Yabancıya satışın aşırı düştüğünü belirten Taş, "Toplam pazardaki payı geriledi. O nedenle bu durgunlukta yabancılar etkili değil. Ancak Antalya pazarı yabancı üzerine kuruluydu, orada 5 milyon liraysa bir daire 3 milyon liraya indi. Yabancılar da konut satıyor çünkü pasaport için almış, aldıktan sonra ihtiyacı kalmıyor. Gayrimenkulde 2021 başlarına kadar alanlar kar etti. Yabancıların yüzde 25'i satıyor" dedi.
Daireden Çıkıp Tarla Alanlar Var
Avrupa Yakası'nda emlakçılık yapan Enes Sofioğlu, emlak piyasasının durgun olduğunu, kredi faizlerindeki yükseliş, yabancıların başka yatırımlara ilgi göstermesi ve yüksek mevduat faizinin bunda etkili olduğunu belirtti. Parası olanların mevduat faizine yatırım yaptığını ifade eden Sofioğlu, vatandaşlık için daire alan yabancıların satış yaptığını, yabancı alımındaki düşüşün geçici olduğunu belirtti. Üç yıl önce 500 bin - 1 milyon liraya alınan bir dairenin bugünkü fiyatının 4-4,5 milyon lira olduğunu söyledi.
Akrabasına Satanlar Da Oluyor
Anadolu Yakası'nda faaliyet gösteren bir emlak ofisi sahibi, vatandaşlık alan yabancıların üç yılı doldurduktan sonra satış yaptığını belirtti. Akrabasına satış yapanların da olduğunu ifade eden yetkili, eski konutlarda fiyatların düştüğünü ancak yeni yapılarda ilerlediğini belirtti. Kredi faizi düşerse fiyat artar, düşmezse yatay gider dedi.
İlanda Kalma Süresi 90 Güne Çıktı
Emlakjet CEO'su Tolga İdikat, satılık konut piyasasını değerlendirirken, 2024'ün ikinci çeyreğinde satılık konut ilanlarını incelediklerinde, ilan sayılarının arttığını ve ilanda kalma sürelerinin uzadığını gözlemlediklerini belirtti. Geçen yılın aynı döneminde satılık konutların ortalama ilanda kalma süresi 75 günken, bu sürenin şu anda yaklaşık 90 güne çıktığını belirtti. Satılık konut ilan adetlerinde yüzde 10'a yakın bir artış olduğunu ve yıllık bazda satılık konut fiyatlarında yüzde 43'lük bir artış görüldüğünü, ancak kısa vadede fiyatlarda önemli bir değişiklik gözlemlemediklerini ifade etti.
İki Tane Alan Birini Satıyor
Sarıyer-Zekeriyaköy bölgesinde emlakçılık yapan Süleyman Şahin, satışlarda aşırı bir durgunluk olduğunu söyledi. Satışların daha çok 2,5-3 milyon TL arasındaki yerlerde döndüğünü belirtti. Bu fiyat aralığındaki konutların daha hızlı satıldığını ifade eden Şahin, "Bir ailenin iki arabası varsa satıp, o paraya alabiliyor" dedi. Fiyatların bölgeden bölgeye değişmekle birlikte yeni binalarda yüzde 10 artış olduğunu belirtti.
Fiyatlar Yüzde 10-15 Daha Azalır
İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizamettin Aşa, satılık piyasasının düşük olduğunu, alım satımın çok yapılmadığını belirtti. Yüksek bedelli, sıfır evlerde neredeyse durgunluk olduğunu ifade eden Aşa, nakit parası olanların ev alabildiğini, yüksek bedelli olanlara yetişemediklerini belirtti. Bazı inşaat firmalarının kampanyalar yaptığını, çok düşük faizle ya da faizsiz belli bir peşinatla satış yaptıklarını söyledi. İkinci elde fiyat seviyesi düşük olanlara talep olduğunu, onların da 2-3 milyon lira seviyesinde satıldığını belirtti. Beşiktaş'ta iki yıl önce 4-4,5 milyon TL seviyesinde olan evlerin şu anda 3-3,5 milyon TL seviyesinde olduğunu ve alıcı bulamadığını ifade etti. Fiyatlarda ortalama yüzde 30 düşüş olduğunu belirtti. Fiyatların yüzde 10-15 daha geri gitmesini beklediklerini söyledi. Yıl sonuna kadar satışlardaki bu tablonun değişmeyeceğini, yatay seyrettiğini ifade etti. Yabancıların eskisi gibi alım yapmadığını, vatandaşlık potasını doldurmak için 2-3 daire alanların birini sattığını belirtti. Yabancıların eski akımda olmamasının da satılık konut piyasasında satışların yavaşlamasında etkili olduğunu ifade etti.