Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'e, birkaç gün önce konuk olduğu bir TV programında ‘yüzde 25 zam sınırlaması sürecek mi?’ sorusu yönlendirildi.
Bakan Şimşek, bu soru üzerine şu yanıtı verdi:
“Devam etmesi için ben bir sebep görmüyorum, etmemesi gerektiğini düşünüyorum. Devam etmesi yönünde yapılan bir çalışma yok. Zaten o düzenleme bir süreliğine yapılmıştı” ifadelerine yer verdi.
Merkez Bankası tarafından kısa bir süre önce paylaşılan kritik açıklamalarda da yüzde 25 zam sınırının devam etmeyeceği yönünde belirtiler göstermişti.
Öyleyse zam sınırının 1 Temmuz’da bitmesi ne gibi durumları beraberinde getirir? Ev sahibi ve kiracı anlaşmazlıklarını nasıl etkiler?
‘SAHADA BU UYGULANMIYOR’
Konuyla ilgili merak edilenleri Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, açıklası. Özelmacıklı açıklamalarında şu cümlelere yer verdi: “Hazine ve Maliye Bakanı’nın kira sınırlamasına ihtiyaç kalmadığı yönündeki söylemleri aslında piyasanın beklentileri ile örtüşüyor diyebiliriz.
Piyasada gerçekten yüzde 25 zam sınırlamasının kalkmasına ilişkin beklentiler çok fazla. Çünkü zaten sahada bu uygulanmıyor. Eski kiracı ve yeni kiracı arasında fark gittikçe artmış durumda. Artan enflasyon nedeniyle bir sene önceki kiralar bile piyasada düşük kalan kira bedelleri olarak karşımıza çıkıyor. Bu durum mal sahibi-kiracı anlaşmazlıklarını artırmaya devam ediyor. Birçok dava açıldı. Arabulucuya sevk edilenler oldu, ancak bu sorun net bir şekilde çözülebilmiş değil.
ZAM İÇİN ÇARPICI TAHMİN!
Yüzde 25 sınırlaması zaten iki senedir uygulanıyor. 1 Temmuz 2024 tarihi itibarıyla sona erecek. Sona ermesi eski kiracı- yeni kiracı anlaşmazlığını gidermiyor. Zam sınırlamasının kaldırılması yüzde 25 olan artışın enflasyon oranına yükseltilmesi demektir.
‘PİYASANIN GERÇEĞİNDEN UZAKTIR’
Eski kiracılar açısından çok ciddi kira farkları piyasada mevcut. Piyasada şu anda birçok yerde mal sahibi ve kiracı tarafında yüzde 25’e uyulmuyor. Bu piyasanın gerçeğinden uzaktır.
Yüzde 25’i devam ettirmek isteyenlerin yoğunluklu bir şekilde mal sahibinden mümkün olduğu kadar zaman kazanıp konunun dava boyutuyla uzun sürmesi nedeniyle taşınmazı ucuz yollu kullanmak isteyen kiracılar olduğunu söyleyebiliriz.
ANLAŞMAZLIKLAR SONA ERER Mİ?
Zamlarla ilgili yüzde 25’in kaldırılması yeni kiraya verilen kiracılar ve mal sahipleri arasında anlaşmazlıkları azaltacaktır. 1 Temmuz 2023’ten sonra verilen kiralık yerler açısından anlaşmazlıkları azaltacaktır. Eski kiracı ve mal sahibi arasındaki anlaşmazlıklar yüksek oranlı devam edecektir.
Onlar zaten yüzde 25’i eskiden uyguladıkları için kiraları oldukça düşük bir seviyede kaldı. Bu noktada anlaşmazlıklar had safhada.
'BUNU ÇOK BEKLEMİYORUZ'
Piyasada bunu çok beklemiyoruz. Zaten hukuki olarak konut kiralarında kira artış oranının TÜİK tarafından açıklanan TÜFE’nin son 12 aylık ortalaması bazında artırıldığı bir durum var. O nedenle 2023 yılı Temmuz ayından sonra verilen kiralık taşınmazlarda bu çok büyük bir problem oluşturmayacaktır.
‘PROBLEMLER DEVAM EDECEK’
Her durumda eski kiracı ve eski mal sahipleri arasında problemler devam edecek. Zaten 2 yıldır yüzde 25 zam yapan kiracı TÜFE’nin son 12 aylık ortalamasında artış yapsa bile kirası hala mevcut piyasadaki kira koşullarına göre 3-4 kat uygun kalacak. Bu anlaşmazlık yeniden kiraya verilene kadar çözülmeyecek.
EV SAHİBİ ESKİ KİRACISI İÇİN ZAMMI ARTIRABİLİR Mİ?
Bu mümkün değil. TÜFE’nin 12 aylık ortalamasına göre kira artışları belirlenecek. Mal sahibi eski kiracılardan buna ilişkin tekrar düzenleme talep edemez. Arabuluculukta şunu görüyoruz ki birçok eski kiracı makul piyasa koşullarında belli oranda daha yüksek fiyat artışlarını kabul ediyor. Piyasada zaten o fiyatlara daire bulabilmesi mümkün değil. Yani hukuken ev sahiplerinin TÜFE’nin 12 aylık ortalamasının üzerinde ek bedel talep etmesi mümkün değildir.
ÖNÜMÜZDEKİ SÜREÇTE KİRA FİYATLARININ SEYRİ NE OLUR
Kira fiyatlarında bir düşüş beklemiyoruz. Satılık konut fiyatlarında reel bazda bir düşüş var ama kiralarda birkaç il dışında bu düşüş çok sınırlı. Düşüş olan iller Antalya, Mersin, İstanbul gibi bazı iller. Yeni konut üretiminin olmadığı, gayrimenkul sektöründe yaklaşık 1 milyona yakın konut arzına ihtiyaç duyulan bir genç nüfusun olduğu, kentsel dönüşümle ilgili ihtiyaçları baz aldığımızda kiralık daire talebinin artmaya devam edeceğini düşünüyoruz. Talep arttıkça fiyatlar daha da yükseğe çıkar.” dedi.