Son yıllarda Türkiye'de ev sahipliği oranı yüzde 61'den yüzde 55'e düşerken, kiralık konut ihtiyacı yüzde 27'ye çıktı. Bu durum, kira bedellerindeki artışı tetikliyor. Türkiye Gazetesi'nden Önder Çelik'in haberine göre, enflasyonun yükselmesiyle birlikte konut kredisi kullanımı azaldı. Bir dönem yüzde 50'lerin üzerinde olan 'kredi kullanarak konut edinme' oranı, son dönemde yüzde 10'lara kadar indi. Bu da ev sahipliği-kiracı dengesini sarstı ve kiraların artmasına yol açtı.
Geçtiğimiz iki yıl boyunca devlet, kira artışına yüzde 25 sınırı getirdi, ancak bu sınır 1 Temmuz 2024'te kalkacak. Yeni düzenlemeye göre, kira artış oranı TÜFE'nin son 12 aylık ortalaması kadar olabilecek. Ancak ev sahipliği oranının düşük olması ve kiralık konuta talebin artması, kira bedellerinin hızla artmasını gündeme getiriyor.
İnsay Yapı Yönetim Kurulu Başkanı İhsan Çulhalık, ev sahipliği oranını artırmanın önemine dikkat çekerek, "İnşaat maliyetlerine bağlı olarak konut fiyatları son birkaç yılda 10 kat arttı ve ev sahibi olma hayalleri ortadan kalktı. Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında kiracı oranı en yüksek 4'üncü ülke konumuna yerleşti" dedi. Veriler, ev sahipliği oranının yüzde 55'lere kadar gerilediğini, kiralık konut ihtiyacının ise yüzde 27'ye ulaştığını gösteriyor.
En Çok Kiracı Almanya'da
OECD verilerine göre, Avrupa'da en fazla ev sahipliği oranı Rusya ve eski Sovyet ülkelerinde bulunuyor. En çok kiracı ise Almanya'da. Almanya'da ev sahipliği oranı 2022 yılında yüzde 49'dan yüzde 47'ye geriledi. Almanya, bu rakamla, ev sahibi oranının yüzde 50'nin altında olduğu tek AB üyesi ülke konumunda. Türkiye'de ise 2019'da ev sahipliği oranı yüzde 61,1 seviyesindeydi. TÜİK'in 2023 verileri, bu oranın yüzde 56,2'ye gerilediğini gösteriyor. 2024 rakamlarında ise oran yüzde 55'e gerilemiş görünüyor.
Avrupa'da Ev Sahipliği Oranları
- Almanya'da ev sahipliği oranı yüzde 47.
- Avusturya'da yüzde 51.
- Danimarka'da yüzde 60, Fransa'da yüzde 63.
- Eurostat verilerine göre 2022'de AB nüfusunun yüzde 69'u kendi evinde yaşıyor. Yüzde 31'i ise kirada oturuyor.
- Eski Sovyetler Birliği üyesi olan ülkelerde ev sahipliği yüksek: Romanya'da yüzde 95, Slovakya'da yüzde 93, Hırvatistan'da yüzde 91 ve Macaristan'da yüzde 90.
Türkiye'de ev sahipliği oranı yüzde 55'lerde. Nüfusun yüzde 27'si kirada, yüzde 1,6'sı lojman ve benzeri sosyal konutlarda oturuyor. Geri kalan nüfus ise aile ile beraber ya da aile konutunda ikamet ediyor. İstanbul'da kiracı oranı yüzde 37'lerde.
3 Milyar Dolarlık Kaçış Kiraları da Yükseltiyor
KONUTDER Başkanı Ramadan Kumova, Türkiye'de kiralık konut arzının bireysel yatırımcıların yatırımları aracılığı ile sağlandığını, fakat son iki yıldır getirilen yeni düzenlemeler sebebiyle yatırımcıların bir kısmının yurt dışına yöneldiğini belirtti. Kumova, "2022'de 790 milyon dolar olan yurt dışı gayrimenkul yatırımı 2023'te 2,5 kattan fazla artarak 2 milyar 86 milyon dolara çıktı. Yıl sonunda ise yurt dışından alımlar 3 milyar doları aşacak gibi görünüyor. Yaşanan süreç, önümüzdeki dönemde kiralık konut arzında sıkıntının büyüyerek kiralarda ekstra artışları gündeme getirecek" dedi.