Geçen iki yıl boyunca litre başına kar elde edemeyen süt üreticisinin, süt alan hayvanlarını kesim aşamasına sevk ederken, kırmızı ette fiyatlar dudak uçuklattı. Et fiyatları yeni yıldan beridir yüzde 110’dan fazla artış gösterdi. Ocak ayında 300 TL rakamlarında olan kıymanın kilosu, şu an ki dönemde 650 TL olduğu belirtildi.
Fiyatlar Arttıkça, Tüketim Azaldı
Sektör yetkililerinin paylaştığı açıklamalara göre, iki haftalşık zaman diliminde toptan ve perakende kırmızı et fiyatları yüzde 8-10 oranında bir düşüş sergiliyor. Kırmızı Et Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (ETBİR) Başkanı Dr. Ahmet Yücesan, fiyat artışlarını önlemek amacıyla ithalata başlayan Et ve Süt Kurumu’nun (ESK) müdahalesinin piyasadaki arzı artırınca fiyatlarda gerileme sağlandığını belirtti. Bir başka neden ise, fiyatların geldiği seviye sonrası tüketimin düşmesi.
"İlk defa et fiyatlarında gerileme görüyorum"
İstanbul Perakendeci Kasaplar Esnaf Odası Başkanı Aydın Tüfekci, “Fiyatlar yüzde 100’ün üzerinde artınca talep yüzde 30-35 civarında geriledi. Tüketimdeki daralmayla oluşan iş kaybı sonrası son 15 gündür fiyatlarda 35 TL ila 50 TL aralığında gerileme var. 40 senelik esnaf hayatımda ilk defa Kurban Bayramı öncesi et fiyatlarında gerileme görüyorum” dedi.
Perakende Fiyatları Değişti
ETBİR Başkanı Yücesan’ın paylaştığı yorumlarda ise, son 20 gündür toptan karkas et fiyatları 380-390 liradan 340 liraya indi. Perakende fiyatlarındaki seyir şu şekilde: Sene başında kilosu 290-300 TL’den satılan kıyma, ocak ayında üç kez zamlanarak 400 liraya dayanmıştı. Şubat, mart ve nisan aylarında da ayda en az iki kez zamlanan kırmızı et fiyatları sonrası kıymanın kilosu 600-650 liraya ulaşmıştı. ESK’nın müdahalesi ve talepteki daralma sonrası fiyatlar 550-600 liraya düşmüş oldu. Kuşbaşının kilosu da 580-630 lira aralığına geriledi.
"Etin fiyatı 500 liraya kadar çıkardı"
Dr. Yücesan, “ESK müdahale etmeseydi toptan karkas etin fiyatı 500 liraya kadar çıkardı. Hem bayram için kurbanlık hayvan ithal ediliyor hem de yavru, damızlık, süt hayvanı ithalatı yapılıyor. Haftada 80-100 TIR karkas et geliyor. Arzın düşük olduğu bir ortamda toplam tüketimin yüzde 20’si ithalatla sağlanmış oldu. Eğer piyasadaki arz dengelenmeseydi sadece tüketimdeki daralmayla fiyatlar gerilemezdi” ifadelerini kullandı.
Tüketimdeki düşüşün ve ESK’nın besilik hayvan ithalatının sürmesiyle Kurban Bayramı’na kadar kırmızı et fiyatlarının baskılanmayı sürdüreceğini vurgulayan Dr. Yücesan, bu baskılanmanın bayram sonrasına da kalabileceğinin altınız çizdi. Ancak Yücesan, yaz aylarıyla birlikte turizm sezonunun canlanmasıyla talebin yeniden artacağını; bunun da fiyatların tekrar yukarı yönlü ivmelenmesiyle sonuçlanacağını berlirtti.
"Yurt içinde arzın artması gerekiyor"
Uzmanların değerlendirmelerine göre, fiyatların uzun süreçte rayına oturabilmesi için yurt içinde üretimin çoğalması, üreticiye bu konuda yardım edilmesinin önemli olduğunu vurguluyorlar. Yücesan, “Son dönemde yem fiyatları enflasyonla paralel bir şekilde artarken kırmızı et üreticisinin en fazla zorlandığı maliyet canlı hayvan birim fiyatlarındaki yükseliş oldu. Buzağı fiyatları aşırı arttı. Çünkü o yavruyu doğuran anaç hayvanlar kesime gitti. Bu da kırmızı et fiyatlarını artıran en büyük neden oldu. Yurt içinde arzın artması gerekiyor” şeklinde konuştu.
Kırmızı et fiyatlarının geldiği seviye sonrası kasapların satışları gerilerken, ESK’nın temin ettiği ithal etleri satan yerel marketlere talep yoğun. Ankara ve İstanbul’daki yerel marketler ESK ile yaptıkları işbirliği kapsamında kırmızı et fiyatlarını ramazan boyunca sabitleme kararı almışlardı.
"Et satışları büyüdü"
İstanbul Perakendeciler Derneği (PERDER) başkanı Faruk Güzeldere, “Kıymalık etin kilosu 314 TL, kuşbaşılık etin kilosu ise 344 TL. Bu fiyatlarla piyasadaki fiyatlar arasında ciddi bir fark oluşunca tüketicinin yoğun bir talebi oldu. Et satışlarımız büyüdü” ifadelerine yer verdi. Güzeldere, fiyatları sabitleme kararını en az Kurban Bayramı’na kadar sürdürme kararı aldıklarının altını çizdi.
İstanbul Perakendeci Kasaplar Esnaf Odası Başkanı Aydın Tüfekci ise, “Esnafın son 3 aydır yüzde 30-35 civarında iş kaybı var. Kişi başı tüketim bir yılda yüzde 20-25’in üzerinde düştü” açıklanmasında bulundu.